Błędy systemu Windows XP

Wielu z nas - użytkowników systemu Windows miało kiedyś niespodziewanie "przyjemność" oglądać złowieszczy komunikat na niebieskim tle. Na popularnym błękitnym ekranie (ang. Blue Screen) system informuje nas, że napotkał poważny problem, który uniemożliwia mu kontynuowanie pracy. Komunikat zawiera informacje o błędzie. Szczegóły techniczne zawierają się w ciągu znaków, który zaczyna się od słowa STOP, po którym następują serie cyfr, które są numerem i parametrami błędu. Błąd STOP jest nazywany także fatalnym błędem systemu. Może być przyczyną uszkodzenia danych. Trzeba przyznać, że w Windows XP mamy do czynienia z tymi wyjątkami znacznie rzadziej niż w poprzednich wersjach tego systemu operacyjnego, lecz mimo wszystko warto nauczyć się rozwiązywać problemy z nimi związane.

Czytanie komunikatów o błędach

Umiejętne korzystanie z komunikatów to podstawowa czynność pozwalająca zwalczać przyczyny problemów. Komunikat o fatalnym błędzie zawiera następujące dane:

• Symboliczna nazwa błędu.
  Komunikat, który błąd zwraca do systemu. Odpowiada numerowi błędu, który występuje na dole komunikatu (symboliczna nazwa występuje z reguły na początku). Przykładowe nazwy to NTFS_FILE_SYSTEM lub DATA_BUS_ERROR.
• Zalecany sposób rozwiązania problemu.
  Tekst zawiera pomocne, aczkolwiek ogólne informacje o błędach. Porady zawarte w nim są takie same dla błędów tego samego typu.
• Numer błędu i parametry.
  Jest to część występująca po słowie STOP. Niesie najwięcej informacji o błędzie. Pierwsza seria znaków to numer wyjątku krytycznego w zapisie szesnastkowym (oznaczenie 0x na początku liczby), po niej występują jeszcze maksymalnie cztery serie (zależy to od typu błędu), które są parametrami. Są to bardzo szczegółowe informacje jak np. adresy pamięci z których pochodzi nielegalne żądanie. Przykładowy tekst: 0x000000D1 (0x00000110, 0x00000003, 0x00000001, 0xDA126701) pierwsza liczba odpowiada błędowi DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OREQUAL, późniejsze znaki to informacje o nim.
• Informacje sterownika.
  Ta część nie wstępuje we wszystkich komunikatach. Zawiera się w niej nazwa sterownika związanego z błędem.

Jeśli po wyświetleniu komunikatu system uruchomił się ponownie i nie zdążyłeś zobaczyć informacji o błędzie, możesz to zrobić po ponownym uruchomieniu w Podglądzie zdarzeń. System prawie zawsze jest w stanie przechwycić te szczegóły. Aby je obejrzeć, należy:

1. Otworzyć folder Narzędzia administracyjne w Panelu sterowania, a w nim Podgląd zdarzeń.
2. W lewym okienku konsoli kliknąć System.
3. Znaleźć na liście wpis, który w kolumnie Źródło ma wartość Save Dump. Następnie dwukrotnie kliknąć tą pozycję. Wpis zawiera żądane informacje o błędzie STOP.

Ogólne porady

Jeśli napotkałeś błąd STOP to poniżej prezentuję listę czynności, które mogą pomóc w wyizolowaniu i usunięciu przyczyny:

Weź pod uwagę problemy ze sprzętem
Jeśli błędy występują przy różnych okolicznościach, a treści komunikatów różnią się, wskazuje to na uszkodzone urządzenia, a nie oprogramowanie. Najczęstsze źródła awarii to uszkodzone dyski twarde, wadliwa pamięć RAM oraz przegrzane procesory.

Skontroluj nowe urządzenia i oprogramowanie
Jeżeli niedawno zainstalowałeś nowe urządzenie to tymczasowo odłącz je i sprawdź czy błąd dalej występuje. Jeśli chodzi o oprogramowanie to w szczególności sprawdź programy do tworzenia kopii zapasowych, aplikacje multimedialne, programy antywirusowe oraz programy do nagrywania płyt CD. Rozwiązaniem może okazać się odinstalowanie albo zaktualizowanie programu.

Sprawdź system BIOS
Czasami rozwiązaniem problemu może okazać się przywrócenie opcji BIOS-u do domyślnych ustawień. Złe czy też zbyt wygórowane ustawienia mogą być przyczyną błędów. Jeśli producent udostępnia aktualizacje BIOS-u lub płyty głównej to staraj się być z nimi na bieżąco. Błędy STOP często towarzyszą urządzeniom z Zaawansowanym interfejsem konfiguracyjnym i zasilania (ACPI), gdzie niedociągnięcia BIOS-u mogą powodować problem.

Sprawdź czy nie masz za mało zasobów systemowych
Krytyczny niedobór pamięci RAM lub przestrzeni dyskowej może być odpowiedzialny za błędy. Jeśli masz możliwość uruchomienia systemu w Trybie awaryjnym, sprawdź ilość wolnego miejsca na dysku, a także ilość zainstalowanej pamięci fizycznej RAM. Jeśli stwierdzisz, że maksymalnie wykorzystujesz swoje zasoby, spróbuj zwolnić trochę pamięci.

Radzenie sobie z konkretnymi błędami

Konkretne komunikaty o fatalnych błędach systemu mogą okazać się bardzo pomocne w określeniu przyczyny błędu i szybkiej jej eliminacji. W tej części artykułu przedstawiam listę najbardziej powszechnych kodów błędów oraz przedstawiam działania jakie należy podjąć po wystąpieniu danych komunikatów na naszym komputerze.

Stop 0x00000079 lub MISMATCHED_HAL
Komunikat oznacza niezgodność między plikami systemowymi Windows XP i warstwą abstrakcji sprzętu HAL (Hardware Abstraction Layer). Błąd z reguły pojawia się na maszynach z interfejsem ACPI, kiedy konfiguracja ACPI w BIOS-ie została niespodziewanie zmieniona. Żeby wyłączyć lub ponownie włączyć funkcje ACPI, należy dokonać zmian w BIOS-ie i ponownie zainstalować system Windows XP. Więcej szczegółów o błędzie możemy znaleźć w artykule Q237556 (tytuł: "How to Troubleshoot Windows 2000 Hardware Abstraction Layer Issues") w bazie wiedzy Microsoft Knowledge Base.

Stop 0x00000077 lub KERNEL_STACK_INPAGE_ERROR
Nastąpiła nieudana próba odczytania przez system danych jądra z pamięci wirtualnej. Przyczyny tego błędu mogą być następujące: niesprawny dysk twardy, uszkodzona pamięć, źle skonfigurowany kontroler dysków lub przecięty kabel, zarażenie wirusem albo uszkodzone dane.

Stop 0x0000007A lub KERNEL_DATA_INPAGE_ERROR
Pierwotna przyczyna jest taka sama jak w błędzie 0x77, czyli system nie mógł odnaleźć danych strony lub jądra w pamięci wirtualnej. Błąd mogła spowodować niekompatybilność dysku lub sterowników kontrolera. Mogą to być również problemy ze sprzętem, takie jak źle skonfigurowane urządzenie SCSI, uszkodzone sektory na twardym dysku lub konflikt w BIOS-ie albo oprogramowaniu producenta kontrolera dysków. Należy sprawdzić dysk na obecność błędów np. narzędziem Sprawdź dysk systemu Windows.

Stop 0x0000007B lub INACCESSIBLE_BOOT_DEVICE
Komunikat oznacza, że system nie może podczas uruchamiania zlokalizować partycji systemowej lub woluminu startowego. Problem często pojawia się po ponownym partycjonowaniu dysków lub wymianie kontrolera dysku i jego sterowników. Wpisy w pliku Boot.ini nie wskazują poprawnych partycji. W przypadku, gdy problem pojawił się po wymianie kontrolera dysków, należy sprawdzić, czy nowy sprzęt został dobrze skonfigurowany. Następnie należy uruchomić system z płyty instalacyjnej, zalogować się do Konsoli odzyskiwania i użyć polecenia Bootcfg w celu wyszukania dostępnych instalacji Windows i automatycznie naprawić plik Boot.ini.

Stop 0x0000000A lub IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL
Proces lub sterownik trybu jądra chciał dostać się do obszaru pamięci bez autoryzacji. Błąd powodowany jest zazwyczaj przez wadliwe lub niekompatybilne urządzenie lub oprogramowanie. Jeśli w komunikacie widnieje nazwa będącego sprawcą sterownika, może to nam znacznie ułatwić rozwiązanie problemu. Jeśli komunikat wskazuje na pewne urządzenie lub kategorie urządzeń, należy spróbować usunąć lub wymienić dany sprzęt lub grupę. W przypadku, gdy komunikat STOP pojawia się podczas instalacji, pod lupę powinieneś wziąć niekompatybilny sterownik, usługę systemową, oprogramowanie antywirusowe lub program do tworzenia kopii zapasowych.

Stop 0x0000001E lub KMODE_EXCEPTION_NOT_HANDLED
Jądro systemu wykryło nieznaną albo niedozwoloną instrukcję procesora. Jest to częstokroć wynik niesprawnej pamięci i naruszeń dostępu powodowanych przez uszkodzone urządzenia sprzętowe lub sterowniki. Jeśli w komunikacie występuje nazwa, z którą identyfikujesz konkretny sterownik czy urządzenie, spróbuj je wyłączyć albo usunąć.

Stop 0x0000003F lub NO_MORE_SYSTEM_PTES
Komunikat ten pojawia się, gdy w systemie zabraknie dostępnych wpisów systemowych PTE (Page Table Entries). Potencjalne przyczyny to niewłaściwe działający program do tworzenia kopii zapasowych albo wadliwy sterownik urządzenia. W bazie Knowledge Base w artykule Q256004 zatytułowanym "How to Troubleshoot 'STOP 0x0000003F' and 'STOP 0x000000D8' Error Messages in Windows 2000" zostały opisane zmiany w rejestrze systemu Windows, które mogą pomóc rozwiązać problem. Jest to stosunkowo rzadki komunikat.

Stop 0x00000024 lub NTFS_FILE_SYSTEM
Komunikat oznacza, że wystąpił problemy w sterowniku sytemu plików NTFS. W pierwszej kolejności należy podejrzewać awarie sprzętową dysku lub kontrolera dysków. Sprawdź fizyczne połączenia dysków twardych, a następnie uruchom narzędzie Chkdsk.exe, którym możesz skontrolować dysk na obecność błędów. Bardzo podobnym błędem jest 0x23, który dotyczy sterowników systemu FAT32.

Stop 0x0000002E lub DATA_BUS_ERROR
W tym przypadku przyczyną jest z reguły awaria albo wadliwa pamięć fizyczna (także pamięć w kartach graficznych). Innymi przyczynami mogą być uszkodzony dysk twardy lub płyta główna.

Stop 0x00000050 lub PAGE_FAULT_IN_NONPAGED_AREA
Zostały zażądane przez urządzenie sprzętowe lub usługę systemową dane, które nie znajdowały się w pamięci. Sprawcą takiej sytuacji może być wadliwa pamięć fizyczna lub niekompatybilne oprogramowanie, szczególnie programy zdalnego dostępu oraz aplikacje antywirusowe. Jeżeli błąd występuje od razu po zainstalowaniu sterownika urządzenia lub aplikacji, spróbuj za pomocą Trybu awaryjnego usunąć sterownik lub odinstalować program.

Stop 0xC0000221 lub STATUS_IMAGE_CHECKSUM_MISMATCH
Najczęstszymi przyczynami są uszkodzone pliki lub dysk oraz wadliwy sprzęt. Komunikat zawiera z reguły nazwę uszkodzonego pliku na końcu symbolicznej nazwy błędu lub w oddzielnej linii. Spróbuj przywrócić plik z płyty instalacyjnej Windows XP przy użyciu Konsoli odzyskiwania. Pomocnym może okazać się również przywrócenie ostatniej znanej dobrej konfiguracji.

Stop 0xC000021A lub STATUS_SYSTEM_PROCESS_TERMINATED
Problem zabezpieczeń w systemie. Najczęściej odpowiedzialny za błąd jest program innego producenta, a rozwiązaniem jest usunięcie go. Błąd występuje również, gdy wystąpiło częściowe przywrócenie z kopii zapasowej, powodujące niezgodności w plikach systemowych. Możliwy jest jeszcze przypadek, w którym uprawnienia systemowe zostały nieprawidłowo zmodyfikowane, w wyniku czego konto systemowe nie ma dostępu do plików systemowych i folderów.

Stop 0x0000007F lub UNEXPECTED_KERNEL_MODE_TRAP
Przyczyną jest najczęściej awaria sprzętu. Najczęściej są to wadliwe kości pamięci, niedopasowane moduły pamięci, wadliwie działający procesor, awaria wentylatora lub zasilania powodująca przegrzanie. Często błąd występuje, po przestawieniu szybkości procesora na większą niż nominalna, czyli po popularnym "podkręcaniu" procesora (ang. overclocking).

Stop 0x0000009F lub DRIVER_POWER_STATE_FAILURE
Komunikat informuje, że sterownik jest w niewłaściwym stanie zasilania po zamknięciu systemu, przejściu do trybu wstrzymania albo hibernacji lub też po przywróceniu z jednego z tych trybów. Błąd mogą powodować sterowniki urządzeń oraz sterowniki filtra systemu plików, takie jak instalowane przez programy antywirusowe, narzędzia do tworzenia kopii zapasowych oraz programy do zdalnego dostępu. Nazwa trefnego sterownika przeważnie występuje w komunikacie o błędzie STOP. Odinstalowanie nie podpisanych sterowników urządzenia lub programu, który używa danego sterownika może być rozwiązaniem.

Stop 0x000000C2 lub BAD_POOL_CALLER
Proces lub sterownik trybu jądra próbuje przeprowadzić niedozwoloną alokację pamięci. Często źródłem jest błąd sterownika lub oprogramowania. Czasami problem powoduje awaria urządzenia sprzętowego. Szczegółowe instrukcje pomagające rozwiązać problem można znaleźć w bazie Knowledge Base, artykuł Q265879 "How to Debug 'Stop 0xC2' or'Stop 0x000000C2' Error Messages'".

Stop 0x000000D1 lub DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL
Komunikat wyświetlany jest, gdy sterownik próbuje uzyskać dostęp do niewłaściwego adresu pamięci. Należy zwrócić uwagę na nie podpisane sterowniki oraz ostatnio instalowane lub aktualizowane programy antywirusowe, narzędzia dyskowe oraz programy do tworzenia kopii zapasowych, te programy w szczególności mogły zainstalować wadliwy sterownik.

Stop 0x000000D8 lub DRIVER_USED_EXCESSIVE_PTES
Komunikat zobaczysz , gdy źle napisany sterownik powoduje, że komputer żąda dużej ilości pamięci jądra i brakuje obszaru wpisów systemowych (PTE, Page Table Entries). Jego przyczyna i propozycja rozwiązania jest taka sama jak w przypadku wyżej opisanego błędu Stop 0x3F.

Stop 0x000000EA lub THREAD_STUCK_IN_DEVICE_DRIVER
Występuje po zainstalowaniu nowej karty graficznej lub zaktualizowanego sterownika karty graficznej, który powoduje zatrzymanie systemu na rzecz oczekiwania na urządzenie wideo. Żeby rozwiązać problem, wymień kartę graficzną albo zainstaluj inny sterownik wideo.

Stop 0x000000ED lub UNMOUNTABLE_BOOT_VOLUME
System nie mógł uzyskać dostępu do woluminu zawierającego pliki startowe. W sytuacji, gdy zobaczysz ten komunikat podczas próby aktualizacji systemu do Windows XP, sprawdź czy masz kompatybilne sterowniki kontrolera dysków oraz sprawdź okablowanie dysków. Jeśli masz dysk ATA-66 lub ATA-100, powinieneś używać 80-żyłowych kabli, a nie standardowych 40-żyłowych kabli IDE. Zobacz też na sposoby rozwiązania błędu 0x7B, są one również tutaj pomocne. Czasami problem może naprawić się sam po ponownym uruchomieniu systemu.

Sposoby reagowania systemu Windows na błędy

Windows po napotkaniu poważnego błędu , zmuszającego go do wstrzymania pracy podejmuje następujące działania:

1. Wyświetla komunikat zatrzymania.
2. Zapisuje informacje debugowania w pliku stronicowania. W czasie gdy komputer uruchamia się ponownie ta informacja zapisywana jest jako plik zrzutu awaryjnego, który może zostać użyty do wyeliminowania przyczyny błędu.
3. System zatrzymuje się z wyświetlonym na ekranie komunikatem albo uruchamia się ponownie, kiedy informacje zrzutu awaryjnego zastaną zapisane.

Możemy dostosować sposób reagowania systemu na błędy przez określenie rozmiaru plików zrzutu awaryjnego oraz określenie, czy chcemy, aby Windows automatycznie uruchamiał się ponownie po pojawieniu się komunikatu o fatalnym błędzie. Aby dostosować sposób reagowania systemu wykonaj poniższe czynności:

1. Kliknij przycisk Start, następnie prawym przyciskiem Mój komputer i wybierz Właściwości.
2. Wybierz kartę Zaawansowane, następnie kliknij przycisk Ustawienia w części Uruchamianie i odzyskiwanie.
3. W oknie Uruchamianie i odzyskiwanie możesz określić wyżej wymienione sposoby reagowania systemu.
4. Po wprowadzeniu zmian kliknij OK.